فرهنگ غذایی ایرانیان

فرهنگ غذایی ایرانیان بخش جذاب و جالبی از مناسبات فرهنگی آنان به شمار می‌رود. در ایران غذا بسیار مورد احترام است و سفره، یعنی جایی که غذا رویش سرو می‌شود حرمت دارد. در فرهنگ غذایی ایرانیان باور عمومی بر این است که مواد غذایی نعمات خدا هستند. از این‌رو بی‌احترامی به غذا معادل بی‌احترامی به خالق به شمار می‌رود. افزون بر این، سفره به عنوان محلی که افراد خانواده سه بار در روز پیرامون آن قرار می‌گیرند و با همدیگر به تعامل می‌پردازند، در فرهنگ غذایی ایرانیان بسیار ارزشمند محسوب می‌شود و غذاخوردن به صورت تکی نوعی بی‌احترامی به اعضای خانواده و نشانه‌ای از نابه‌سامان بودن ارتباطات خانوادگی به شمار می‌رود.

آشپزی ایرانی بر پایه طب سنتی

ایرانی‌ها آشپزهای قابلی هستند. تنوع غذایی‌شان بالاست و از با ارزش‌ترین مواد غذایی و سالم‌ترینشان برای پختن خوراک سنتی استفاده می‌کنند. در مکتب طب سنتی ایرانی که بخشی از فرهنگ غذایی ایرانیان به شمار می‌رود، همه خوردنی‌ها از نظر طبیعت به 4 دسته مرطوب، خشک، گرم و سرد تقسیم می‌شوند. بر همین اساس ایرانیان اعتقاد دارند در مصرف موادغذایی گوناگون باید تعادل را رعایت کنند. در غیر این صورت جسم و روح، دچار ناخوشی و بیماری می‌شود.

مصلح چیست

به مواد غذایی که طبع همدیگر را متعادل می‌کنند، مُصلِح (تعدیل کننده) می‌گویند. این نکته در فرهنگ غذایی ایرانیان اهمیت زیادی دارد و غذاهای سنتی از دیرباز تاکنون با مصلح با تعدیل‌گر خودشان مصرف می‌شوند. به عنوان مثال در مکتب طب سنتی ایرانی، برنج طبع سرد دارد و سبزیجاتی مانند نعناع، تره، ترخون و ریحان و … طبعشان گرم است. از این‌رو سبد سبزی خوردن که شامل چندین نوع متفاوت سبزی با طبع گرم است، اغلب روی سفره ایرانی ها دیده می‌شود و به بخش جدایی ناپذیری از فرهنگ غذایی ایرانیان تبدیل شده است.

تجهیزات غذاخوری در ایران

در فرهنگ غذایی ایرانیان، سفره به جای میز غذاخوری مورد استفاده قرار می‌گیرد. سفره‌ها اغلب از پارچه‌های ایرانی مانند قلمکار هستند؛ در مرکز قالی گسترانده می‌شوند؛ ظروف غذا رویش قرار می‌گیرد، اعضای خانواده دورتا دور آن می‌نشینند و وعده‌های غذایی اصلی را در کنار همدیگر میل می‌کنند. طی چند سال گذشته استفاده از سفره‌های پلاستیکی و یک‌بار مصرف نیز رایج شده. امروزه به دلیل تغییر در سبک زندگی، استفاده از میزغذاخوری نیز هم‌پای سفره مرسوم شده است و تنها در میهمانی‌های پرجمعیت فامیلی از سفره استفاده می‌شود.

ابزارهای غذاخوری ایرانی

ایرانی‌ها با قاشق و چنگل غذا می‌خورند و فرهنگ غذایی ایرانیان به صورتی است که نیاز به استفاده از کارد، به ندرت پیش می‌آید. بعضی غذاها نیز ابتدا در نان پیچیده می‌شوند که در اصطلاح به آن لقمه می‌گویند. لقمه‌ها با دست خورده می‌شوند. بعضی از غذاها از جمله آبگوشت و آش، بدون استفاده از چنگال و تنها با قاشق مصرف می‌شوند. اغلب غذاها در بشقاب‌ سرو می‌شود. انواع آش، کله پاچه و آبگوشت نیز در کاسه‌های نسبتا بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند.

فرهنگ اتحاد غذایی

برخلاف فرهنگ غربی که پیش‌غذا، غذای اصلی و دسر در فواصل زمانی معینی به روی میز آورده می‌شوند، در فرهنگ غذایی ایرانیان انواع غذاها به صورت همزمان روی سفره یا میز چیده می‌شود. خوراک اصلی، مکمل، پیش‌غذا، دسر و نوشیدنی در فرهنگ غذایی ایرانیان به یکباره سر میز یا سفره قرار می‌گیرند و افراد به ترتیب از آن‌ها استفاده می‌کنند. غذاهای ایرانی اغلب زمان‌بر هستند و مانند فست‌فودها در مدت زمان کوتاهی آماده نمی‌شوند و شاید دلیل این همزمانی در چنین نکته‌ای نهفته باشد.

غذاهای ممنوعه

در فرهنگ غذایی ایرانیان استفاده از برخی مواد غذایی ممنوع است و به طور کل جایی در آداب غذایی سنتی ندارد. گوشت خوک و کلیه فرآورده‌های جانبی آن یکی از این موارد است که دلیل ممنوعیتش به ارزش‌های مذهبی باز می‌گردد. همچنین انواع نوشیدنی‌های الکلی در ایران ممنوع است و خرید و فروش، تولید و استفاده از آن‌ها جرم محسوب می‌شود. خوردن انواع حشرات و غذاهای دریایی به صورت خام نیز خارج از دایره فرهنگ غذایی ایرانیان است و مطابق ذائقه اکثریت شهروندان نیست.

چای و فرهنگ غذایی ایرانیان

ایرانی‌ها نیز مانند دیگر مردم جهان دو نوع نوشیدنی سرد و گرم دارند. چای، محبوب‌ترین نوشیدنی گرم ایرانیان به شمار می‌‌آید. ایرانیان از چای سیاه استفاده می‌کنند و به صورت سنتی، از مواد طعم‌دهنده طبیعی مانند گلبرگ‌های گل‌سرخ یا بهارنارنج و چوب دارچین برای خوش‌عطر شدنش استفاده می‌‌کنند. چای در ایران همراه با شیرینی‌جات سنتی مانند گز، پولکی، نقل و نبات استفاده می‌شود. حبه قند نیز در دسترس‌ترین شیرینی برای مصرف چای به شمار می‌آید. چای یکی از ارکان اصلی فرهنگ غذایی ایرانیان به شمار می‌رود.

نوشیدنی و دمنوش های ایرانی

در بعضی مناطق جنوبی نیز قهوه خوردن مرسوم است. دوغ نیز نوشیدنی سنتی خنک محسوب می‌شود که همراه با وعده‌های اصلی غذایی میل می‌شود و با عرق یا پودر نعنا، پودر گل سرخ و حتی پودر گلپر، طعم‌دار شده، مورد مصرف قرار می‌گیرد. انواع عرقیجات گیاهی نیز در حالی که با آب و شکر مخلوط شده‌اند به عنوان شربت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آشنایی با ابعاد مختلف آداب و رسوم غذا خوردن در ایران باستان

با دست غذا می خوردند :

ایرانیان باستان نیز مانند تمام مردم در سراسر دنیا در آن زمان، با دست غذا می خوردند و اصلا فرهنگ خوردن با قاشق و چنگال از قرن یازده میلادی آغاز شد.

فرهنگ رعایت سکوت در زمان خوردن غذا :

سکوت کردن در حین خوردن غذا، یکی از مهم ترین اصولی بود که ایرانیان باستان به آن اعتقاد داشتند و هنوز هم دارند. آن ها معتقد بودن که اگر فرد در هنگام صرف غذای خود صحبت کند، از میزان خوراک و نحوه ی غذا خوردن خود غافل می شود، این غفلت باعث می شود تا تمامی اعضا و جوارح بدن نتوانند، از جذب غذا، نهایت لذت را ببرند.

فرهنگ تمرکز بر غذا :

خیلی از افراد، این بخش از آداب غذاخوری را با سکوت اشتباه میگیرند. یادتان باشد که هر سکوتی به نشانه ی تمرکز نیست. اینکه شما سکوت کنید اما متوجه غذای خود نباشید، نمی تواند به معنای تمرکز بر غذا خوردن باشد.

اجتناب از پرخوری :

یکی دیگر از ارزش های فرهنگی ایرانیان باستان، اجتناب از پرخوری بود. نیاکان ما متوجه شده بودن که پرخوری و مصرف بیش از اندازه ی غذا تا چه حد می تواند بر روی بدن انسان اثر بدی بگذارد. در واقع آن ها سرمنشا تمام بیماری ها را از زیاده روی و عدم دقت در مصرف غذا می دانستند و از این رو، پرخوری را مذمت می کردند.

فرهنگ خوردن غذای به موقع :

از این رو تاکید داشتند که هر وعده باید بر سر زمان معین و مشخص خودش خورده شود. چرا که بی نظمی در میل کردن غذا، می توانست عواقب بدی برای معده و روده داشته باشد.

سخن پایانی

شما در این مقاله با فرهنگ غذایی ایرانیان آشنا شدید.همچنین از آداب و رسوم های مختلف آگاه شدید.اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.